Factors Influencing the Ineffectiveness of Diplomacy and the Challenges of Iran’s Foreign Relations during the Qajar Era (From the Beginning to the End of Mohammad Shah Qajar’s Reign)
Keywords:
Iran, Diplomacy, Foreign Relations, Qajar, Political InefficiencyAbstract
This study aims to analyze the causes and factors contributing to the failure of Iranian diplomacy during the Qajar period, focusing on both internal and external mechanisms and processes from the reign of Agha Mohammad Khan to Mohammad Shah. The central problem of this research is to examine the reasons and dynamics behind the continuity of Iran’s diplomatic failures in confronting the extensive pressures and rivalries of colonial powers, particularly Britain and Russia. In this context, emphasis has been placed on the role of internal factors—such as weak administrative structures, corruption, the ignorance of statesmen, and the lack of adequate diplomatic training—as well as external factors, including unfair treaties, the penetration of colonial powers, and the absence of effective defensive capability against international threats.The main research question is how these factors, through their interaction, influenced Iran’s diplomatic processes and led to persistent weaknesses and repeated failures in safeguarding national interests. To address this question, the study analyzes historical documents, treaties, and diplomatic approaches, demonstrating that structural weaknesses and unprofessional decision-making overshadowed Iran’s diplomatic opportunities and facilitated colonial exploitation. This research contributes to identifying the elements that result in failure in foreign policy and underscores the necessity of structural reforms in the sphere of diplomacy.
Downloads
References
- آبادیان، حسین (1380)، روایت ایرانی جنگهای ایران و روس، تهران، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی.
- اتحادیه، منصوره (1349)، عوامل موثر در تعیین سیاست خارجی ایران در عهد آغامحمدخان و فتحعلیشاه قاجار.
- اتحادیه، منصوره (2535)، گوشههایی از روابط خارجی ایران، تهران، انتشارات آگاه.
- اتکین، موریل (1382)، روابط ایران و روس، ترجمه محسن خادم، تهران، نشر دانشگاهی.
- اعتضاد الدوله، عباسمیرزا (1363)، تاریخ روابط ایران و ناپلئون، تهران، انتشارات زرین.
- الگار، حامد (1370)، شورش آقاخان محلاتی و چند مقاله دیگر، ترجمه دکتر ابوالقاسم سری، تهران، انتشارات توس.
- الگار، حامد (1398)، کتاب درآمدی بر تاریخ فراماسونری در ایران، ترجمه یعقوب آژند، انتشارات هلال، تهران.
- الگار، حامد (1389)، تاریخ ایران کمبریج، ج 7، ترجمه تیمور قادری، تهران، انتشارات مهتاب.
- بازن، فرانسوا (1340)، نامههای طبیب نادرشاه، ترجمه علی اصغر حریری، تهران، انتشارات امیرکبیر.
- بهار، ملکالشعرا (1329)، «قدیمیترین ایرانی که وارد فرماسونی شده است»، مجله یغما، سال سوم، شماره 4، (پیاپی 23)، تهران.
- بینا، علیاکبر (1348)، تاریخ سیاسی و دیپلوماسی ایران، جلد 1 و 2، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
- توکلی، احمد (1327)، نامههای سیاسی سفیر بریتانیا یا پایه سیاست انگلستان در ایران، تهران، انتشارات زوار.
- توحیدی، محمدعلی (1401)، تاریخ عمومی جهان، تهران، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص).
- تیموری، ابراهیم (1333)، عصر بیخبری یا تاریخ امتیازات در ایران، تهران، انتشارات اقبال.
- حائری، عبدالهادی (1368)، تاریخ جنبشها و تکاپوهای فراماسونگری در کشورهای اسلامی، مشهد، آستان قدس رضوی.
- حائری، عبدالهادی (1367)، نخستین رویاروییهای اندیشهگران ایران با دو رویه تمدن بورژوازی غرب، تهران، انتشارات امیرکبیر.
- خلیلی، محسن (1390)، مناسبات فرامرزی روزگار قاجار، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، سال دوازدهم، شماره 48، تهران.
- خورموجوجی، میرزاجعفرخان حقایقنگار (1344)، حقایق الاخبار ناصری، به کوشش حسین خدیوجم، تهران، انتشارات زوار.
- دلدم، اسکندر (1390)، حاجی واشنگتن، تهران، انتشارات به آفرین.
- دوگوبینو، کنت (1371)، گزارشهای سیاسی کنت دوگوبینو از ایران، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، انتشارات جویا.
- ذوقی، ایرج (1378)، تاریخ روابط خارجی ایران، تهران، انتشارات قومس.
- رابینو، لویی (1363)، دیپلماتها و کنسولهای ایران و انگلیس، ترجمه غلامحسین میرزاصالح، تهران، نشر تاریخ ایران.
- رابینو، لویی، بولارد، ریدر ویلیام و چرچیل، جورج پرسی (1391)، رجال و دیپلماتهای عصر قاجار و پهلوی، ترجمه غلامحسین میرزا صالح، تهران، نشر معین.
- رائین، اسماعیل (1357)، میرزا ابوالحسنخان ایلچی، تهران، نشر جاویدان.
- رایین، اسماعیل (1357)، فراموشخانه و فراماسونری در ایران، جلد اول، تهران، انتشارات امیرکبیر.
- رائین، اسماعیل (1362)، حقوق بگیران انگلیس در ایران، تهران، انتشارات جاویدان.
- سایکس، سرپرستی (1354)، تاریخ ایران، ترجمه محمدتقی فخر داعی گیلانی، جلد دوم، تهران، انتشارات علمی.
- سپهر، میرزامحمدتقی لسان الملک (1337)، ناسخ التواریخ، به اهتمام جهانگیر قائم مقامی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
- شمیم، علی اصغر (1383)، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران، انتشارات زریاب.
- شوشتری، میر عبداللطیف (1363)، تحفه العالم و ذیل التحفه، به کوشش صمد موحد، تهران، انتشارات طهوری.
- صنیع الدوله، محمدحسنخان (1363)، تاریخ منتظم ناصری، تصحیح محمد اسماعیل رضوانی، تهران، دنیای کتاب.
- صنیع الدوله (اعتماد السلطنه)، محمدحسنخان (1357)، صدرالتواریخ یا تاریخ صدور قاجار: شرح حال یازده نفر از صدراعظمهای پادشاهان قاجار، به کوشش محمد مشیری، تهران، انتشارات روزبهان.
- طاهری، ابوالقاسم (1357)، تاریخ روابط سیاسی و بازرگانی ایران و انگلستان، ج اول، تهران، انجمن آثار ملی.
- عرفان، محمود (1328)، «فراماسونها»، مجله یغما، شماره.21
- عشقی، خانک (1353)، سیاست نظامی روسیه در ایران 1815-1790 م، تهران، چاپ شرکت افست.
- علوی شیرازی، میرزامحمدهادی (1357)، دلیل السفرا: سفرنامه میرزاابوالحسنخان شیرازی به روسیه، به کوشش محمد گلبن، تهران، انتشارات طهوری.
- فراستخواه، مقصود (1377)، سرآغاز نواندیشی معاصر، تهران، شرکت سهامی انتشار.
- فرمانفرماییان، حافظ (1355)، تحلیل سیاست خارجی ایران از آغاز تا امروز، ترجمه اسماعیل شاکری، تهران، مرکز مطالعات بینالمللی دانشگاه تهران.
- کتیرایی، محمود (1355)، فراماسونری در ایران از آغاز تا تشکیل لژ بیداری ایرانیان، تهران، چاپ اقبال.
- کمبل، سرجان (1384)، دو سال آخر، ترجمه ابراهیم تیموری، جلد اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
- گاردان، آلفردو (1350)، مأموریت ژنرال گاردان در ایران، ترجمه عباس اقبال، تهران، وزارت امور خارجه.
- گرانت واتسن، رابرت (1348)، تاریخ قاجار، ترجمه عباسقلی آذری، تهران، انتشارات امیرکبیر.
- گریوس، رز (1389)، «روابط تجاری ایران با کمپانیهای تجاری اروپا تا سال 1789» تاریخ ایران کمبریج، ترجمه تیمور قادری، تهران، انتشارات مهتاب.
- لتین، ویلهلم (1367)، ایران از نفوذ مسالمتآمیز تا تحتالحمایگی، ترجمه مریم میراحمدی، تهران، انتشارات معین.
- محمود، محمود (1361)، تاریخ روابط سیاسی و بازرگانی ایران و انگلیس، جلد هفتم، تهران، انتشارات اقبال.
- مخبر، محمدعلی (1324)، مرزهای ایران، تهران، انتشارات کیهان.
- ملکم، سرجان (1324)، تاریخ ایران، ترجمه اسماعیل حیرت، تهران، کتابفروشی سعدی.
- موریه، جیمز، (1390)، سرگذشت حاجی بابای اصفهانی در ایران، ترجمه میرزاحبیب اصفهانی و محمد گلبن، جلد دوم، تهران، انتشارات نگاه.
- موریه، جیمز (1386)، سفرنامه جیمز موریه، ترجمه ابوالقاسم سری، جلد اول، تهران، انتشارات توس.
- ناطق، هما (1358)، مصیبت وبا و بلای حکومت: مجموعه مقالات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
- نصیری، محمدرضا، کنانی، فرحناز (1394)، «ﺟﺪال ﻣﯿﺮﻣﻬﻨﺎ ﺑﺎ کریم خان وکمپانیﻫﺎی ﺧﺎرجی و ﺳﯿﺎﺳﺖ دوگاﻧﻪ انگلیس در ﺳﺮکوبی وی»، پژوهشنامه تاریخهای محلی ایران، سال چهارم، شماره اول، پیاپی 7، تهران، دانشگاه پیام نور.
- نقیبزاده، احمد (1384)، جامعهشناسی بیطرفی و روانشناسی انزواگرایی در تاریخ دیپلماسی ایران، تهران، مرکز اسناد وزارت امور خارجه.
- هدایت، رضاقلیخان (1340)، روضه الصفای ناصری، جلد نهم، تهران، انتشارات اساطیر.
- Bell, D. (2003). The Peace of Amiens: The fall of the peace of Napoleon. Palgrave Macmillan.
- Broers, M. (2004). The Napoleonic Empire in Italy, 1796–1814: Culture, politics and the transformation of Europe. Palgrave Macmillan.
- Brugniere à Perinac. (1796, Vendémiaire 3, An V). Correspondence politique (Vol. 8).
- Hill, S. C. (1927). History of Iran: Catalogue of the Home Miscellaneous Series of the India Office Records. HMSO for the India Office.
- MacDonald, J. (1826, October 28). Letter to the Secret Committee, Camp at Denkhara Ga (India Office Records, I.O. 39–40).
- MacDonald, J. (1827, November 3). Letter to McNeill (India Office Records, I.O. 41–43).
- Malcolm, J. (1808, June 10). Letter to Lord Minto (India Office Records, I.O. 28–29a).
- Malcolm, J. (2008). Sketches of Persia: From the travels of Sir John Malcolm in A.D. 1810, 1811, and 1815. London.
- Willock, H. (1820, March). Letter to the Secret Committee (India Office Records, I.O. 34–36).
- Willock, H. (1824, September). Letter to the Committee (India Office Records, I.O. 37).
- Willock, H. (1824, November 16). Letter to Lord Amherst (India Office Records, I.O. 38–39).
- Yong, H. (2002). The Peace of Amiens, 1802. History Today, 52(3).
Downloads
Published
Submitted
Revised
Accepted
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Soleiman Eskandarirad (Corresponding Author)

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.